عطرینه

بدین ترتیب بود كه پرفوموم (كلمه لاتین «از راه بوئیدن») نام یكی از گرانبهاترین سرمایه های فرهنگی ما قرار گرفت. عطر با این تصور متظاهر شد كه، ذاتاً این بوهای خوش تنها برای خدایان بوجود آمده. انسان برای بزرگ جلوه دادن آنها حاضر بود بهترین و پر ارزش ترین سرمایه خود را قربانی كند.

انسان های فانی دریافته بودند كه چقدر بوی خوش می تواند دلپذیر و دلفریب باشد. مداركی دال بر موجودیت دانش مربوط به جوهره عطر و آماده سازی آنها برای بوجود آمدن ملینوم BC وجود دارد. خیلی پیش تر از عصر جدید ما، بشر برای آشنا شدن با تكنیك های خرد كردن، خشك كردن و خیساندن و روش ابتدایی تقطیر تلاش می نمود.

لزوم مواد طبیعی برای عطرها باید بسیار زیاد بوده باشد، چرا كه تمدن های باستانی در قاره های كاملاً متفاوت، خود و پیرامون خود را تا حدی كه امروزه برای ما عجیب به نظر می رسد عطر آگین می نمودند. هر كسی می توانست آنها را تهیه كند، در آب معطر استحمام كند و به صورت پماد نه تنها به پوست بلكه به موهای خود نیز بزند. لباس ها، رختخواب ها، دیواره چادرها و خیمه ها، معبد و وسایل مورد علاقه تماماً عطر آگین می شدند. كشف و ساخت عطرها یكی از حرفه های بسیار مهم بشمار می رفت و یا شاید از قابل احترام ترین حرفه ها بود. این كار معمولاً توسط كشیش ها، فیزیكدانان و دیگر محققین انجام می شد.

زمانی كه اروپاییان هنوز از نظر فرهنگی و علمی بسیار قدیمی و عقب مانده بودند و فعالیت هایشان محدود به نقاشی پیكره های عصر حجر بود، فرهنگ های شرق دور و نزدیك به اوج خود رسیده بود. عرب های مسلمان، ریاضیدانان، منجمان و طبیب های عالی رتبه ای پرورش داده بودند. به علاوه این مردم در تمام زمینه ها از جمله زیبایی و از همه بیشتر خوش گذرانی نیز معروف بودند. عرب ها همچنین، زمینه های بهداشتی و دانش طب را نیز توسعه دادند.

علف ها و دیگر گیاهان و اكسیر های جانوری و اكسیر هایی كه از حیوانات بدست می آمد به منظور درمان شناسی و حتی آرایشی بوجود آمد. گاهی اوقات از مایعات عطری قابل نوشیدن نیز استفاده می شد. در آسیا و هندوستان تكنیك ها و سرگرمی های خاصی در رابطه با عطر و عطر بازی وجود داشته كه مشابه آن در چین نیز اعمال می شد. برای چینی ها یك بو یا عطر معنی معنوی و درونی خاصی دارد كه می تواند به صورت روحانی نیز تأثیرگذار باشد.

فرهنگ های شرق دور و نزدیك عطرها و دانش هایی را در دوران (Dark ages) به غرب صادر نمودند، آنجا مكانی بود كه از این پس در آنجا دانشمندان، محققین، كیمیاگران و مرهم گذاران یونانی و رومی به خاطر وجود عطرها، نمود پیدا كردند. مسلماً كیمیاگران در صدد كشف طلا و بدن انسان بر نمی آمدند، بنابراین فرآیند های تصفیه نمودن، تقطیر و شیره گیری را دنبال نمودند؛ و ثابت شد كه این كار برای عطرسازی سال های آینده ارزشمند بوده است.

در آن زمان انسان های هم عصر آن ها در غرب تنها به خزانه ها و گنج های مشرق، از جمله گنجینه عطرهای عرب ها می اندیشیدند. وجود چنین عطرهایی محرز (مشخص) بود، بنابراین راه های طولانی، دشوار و پر خطری برای به دست آوردن این گنج دور از دسترس پیموده می شد. استفاده از عطر ادویه های ناشناخته و علف ها نشان دهنده ثروت و توانگری بود.

در قلعه ها، دژهای مستحكم و صومعه ها صحبت از این سرزمین مقدس بود. مجموعاً هفت جنگ صلیبی در «پناه دعای كلیساها» برای اقلیت آسیایی و آفریقای شمالی در قرن یازدهم صورت گرفت.

و نیز، تمام راه های دریایی و مدیترانه ای ها را فتح نمود، بنابراین معرف تجمل گرایی ، گل آرایی و عطر سازی به اروپایی ها شد.

سربازان جنگ های صلیبی و همراهان آنها تمام گونه های خارجی ادویه جات را بوسیله تاخت و تازهای خود بدست آوردند و با خود به كشورشان آوردند: یافته های منقش شده و ارزشمند، فرش هایی كه هنرمندانه بافته شده بود، ادویه های معطر، اسانس عطرها به همراه آخرین تولیدات آرایش آن ها، از آن جمله بودند.

نتیجه تقطیر و شیره گیری این شد كه كمی بعد امكان صدور اقتصادی جوهره عطرها به صورت عصاره بوجود آمد. در حال حاضر به جای بسته های بزرگ گیاهان خشك شده، ریشه ها و چوب ها، قوطی های حلبی نسبتاً كوچكی وجود دارد كه در آن اسانس های كنستاتره شده قرار گرفته كه راه خود را برای مبادلات خارجی از جمله اروپا باز نموده است. در زیر زمین صومعه ها، در اتاق های محققین و فیزیكدانان و نیز آزمایشگاه های دارو سازی، كوره ها به گداختن و مایعات درون تنگ های آزمایشگاهی غلغل زدن را ادامه می داند. نتیجه این آزمایشات كشف اكسیر حیات «آكواویتا» بود یعنی الكل غلیظ شده ای كه به عنوان معجزه داروها با كاربرد جهانی شناخته شد.

در قرن پانزدهم شیره گیاه رزماری به وسیله الكل رقیق شد و نام «هانگرین واترز» را به خود گرفت و این نام، پیشرو نام ادوكلن كه امروزه بسیار آشناست، شد.

در آن زمان كه حرفه عطر سازی و عطر فروشی در ایتالیای میانه و فرانسه كاملاً شناخته شده بود، در شمال اروپا تهیه و ساخت مایعات عطری توسط روحانیون، همچنان حرفه ای ثابت بود، راهبان و راهبه ها كاشت گیاهان معطر و دیگر گیاهان سنتی را در باغچه های محل زندگیشان توسعه می دادند و آن ها را به عنوان دارو انواع جدید آشامیدنی ها آزمایش می نمودند. در كنار سنت ناپسند شراب خواری اروپاییان، شراب، آب جو، آب كارملیت و مواد استخراجی از گیاهان برای اهداف پزشكی مربوط به دارو سازی نیز بوجود آمد، اما به نظر می رسید كه تا حدودی به منظور عطر سازی هم باشد.

در طول این دوران، شهروندان ثروتمند اروپا، در ایتالیا زندگی می كردند؛ تنها چیزی كه لازمه یادآوری و به خاطر آوردن اروپا بود، مسائل و وسائل تجمل گرایی بود كه عطر و مواد خام عطر سازی در بر می گرفت این مسائل توسط بازار ایتالیا به ما نیز رسیده است. در نپال و دیگر شهرهای ایتالیایی خانواده های بسیار قدیمی و اصیل در حداكثر نمایاندن جلال و تجمل خود با خانواده های بازرگانان و بانكدارها رقابت می نمودند. در اواسط قرن ۱۵ و ادب و نیز، قسطنطنیه را از تركیه جدا می نمود. پرتقالی ها برای اولین بار سرتاسر آفریقا را پیمودند و كلمبوس راهی را به غرب جزایر سند (هند شرقی) كشف نمود. دریا نوردان در آن زمان كالاهای شرقی و عجیب را از جنوب آمریكا به كشورهای خودشان باز می گرداندند. دوران رنسانس نیز در همان زمان كشفیات جغرافیایی در شمال اروپا آغاز شده بود. در كنار هنرها و علوم متعدد دیگر، عطر سازی به گونه ای افسانه ای پیشرفت نمود.

كاترین دی مدیسی (۱۵۸۹-۱۵۱۹) همسر پادشاه هنری دوم فرانسه گفته است كه در این دوران نه تنها آشپزی به صورت بسیار عالی ارائه و معرفی شده بلكه صنعت عطر سازی هم به خوبی شناخته شده است. در آن زمان دربارهای فرانسه خیلی تمیز و پاكیزه به نظر نمی رسید. پودرهای آرایشی و عطرها بیش از صابون مصرف می شدند و از زیاده روی و افراط در این زمینه مانند ایتالیایی ها شده بودند.

در شهر كوچك گراسی در فرانسه جنوبی با توجه به آب و هوای مساعد آن از اوایل قرون وسطی، گیاهان معطر كشت می شد به علاوه در آن زمان گراسی مركز تولید چرم بود چرا كه این علف ها و گیاهان، تانین (جوهر مازو) و رنگ نیز تولید می نمودند. گذشته از این لنین، پشم و چرم تا قرن جدید بیش از دیگر مواد جهت تولید پوشاك و وسایل خانه به مورد استفاده قرار می گرفتند. حتی عطر سازی ها و دستكش دوزی ها حرفه ای در آن زمان به صورت یك صنف واحد و مشترك درآمده بودند. پروونس یك باغ مقدس پرورش گیاه بود كه نه تنها در آن گیاهانی را كه از هند و ایران، بخصوص مركبات وارد می شد، به صورت بسیار زیبا كشت می نمودند بلكه گلهای رز و مریم نیز در آنجا كاشته می شد. سنبل و مریم گلی هم به صورت وحشی و به میزان بسیار بالا رویش پیدا می نمودند.

پادشاه لوئیس (۱۷۱۵-۱۶۳۸) میل تمام نشدنی به زندگی و عشق داشت و از همه بیشتر به عطر عشق می ورزید. توده انبوهی از عطر كه اساس آنها مشك، عنبر و گیاهان معطر و رزین ها تشكیل داده بود به قصد غلبه بر هوای بد مورد استفاده قرار می گرفت. پس از انقلاب استفاده از عطرها عموماً به صورت مد روز درآمد و فرانسه كانون صنعت عطر در جهان شد.

مهارت در فرآیند عصاره گیری بسیار بالا گرفت و عصاره گیری اسانس ها از شكوفه ها با كمك حلال های فرار، نمایانگر قدم های بسیار عظیم به سوی اقلام مدرن شد. بنابراین تولید میزان موادی كه جوهره یكسان دارند، برای رسیدن به یك حد ایده آل از اسانس های عطری و برای بهبود بخشیدن به كیفیت آن ها امكان پذیر شد. معهذا این مسئله به شیمی آلی و به پیشرفت های وابسته به تركیبات مواد اولیه برای پیشرفت در ساخت عطرها انجامید.

تحقیقات بسیاری در مورد مواد بد بویی كه در صنعت به صورت بیشتر و بیشتر به عطرها اضافه می شود، انجام شده است: ممكن است این مواد بد بو، ذاتاً هیچ بازتابی نداشته باشند، اما تغییرات عظیمی را در اسانس ها بوجود می آورند. امروزه روش های جدید حتی این امكان را هم بوجود آورده اند كه اسانس های طبیعی را از جنبه های معین و جایگاه های مشخصی تجزیه كنند و اسانس هایی را به شكل امروزه، به صورت محصول نهایی بوجود آورند.

برگرفته از: لوزایران